இந்த ஹதீஸுக்கு மற்ற ஹதீஸ் நூல்களில் உள்ள ஹதீஸ்கள்

4418ஸஹீஹுல் புகாரி
حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا اللَّيْثُ، عَنْ عُقَيْلٍ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ ـ وَكَانَ قَائِدَ كَعْبٍ مِنْ بَنِيهِ حِينَ عَمِيَ ـ قَالَ سَمِعْتُ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ، يُحَدِّثُ حِينَ تَخَلَّفَ عَنْ قِصَّةِ، تَبُوكَ قَالَ كَعْبٌ لَمْ أَتَخَلَّفْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي غَزْوَةٍ غَزَاهَا إِلاَّ فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ، غَيْرَ أَنِّي كُنْتُ تَخَلَّفْتُ فِي غَزْوَةِ بَدْرٍ، وَلَمْ يُعَاتِبْ أَحَدًا تَخَلَّفَ، عَنْهَا إِنَّمَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُرِيدُ عِيرَ قُرَيْشٍ، حَتَّى جَمَعَ اللَّهُ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ عَدُوِّهِمْ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ وَلَقَدْ شَهِدْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةَ الْعَقَبَةِ حِينَ تَوَاثَقْنَا عَلَى الإِسْلاَمِ، وَمَا أُحِبُّ أَنَّ لِي بِهَا مَشْهَدَ بَدْرٍ، وَإِنْ كَانَتْ بَدْرٌ أَذْكَرَ فِي النَّاسِ مِنْهَا، كَانَ مِنْ خَبَرِي أَنِّي لَمْ أَكُنْ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْهُ فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ، وَاللَّهِ مَا اجْتَمَعَتْ عِنْدِي قَبْلَهُ رَاحِلَتَانِ قَطُّ حَتَّى جَمَعْتُهُمَا فِي تِلْكَ الْغَزْوَةِ، وَلَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُرِيدُ غَزْوَةً إِلاَّ وَرَّى بِغَيْرِهَا، حَتَّى كَانَتْ تِلْكَ الْغَزْوَةُ، غَزَاهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي حَرٍّ شَدِيدٍ، وَاسْتَقْبَلَ سَفَرًا بَعِيدًا وَمَفَازًا وَعَدُوًّا كَثِيرًا، فَجَلَّى لِلْمُسْلِمِينَ أَمْرَهُمْ لِيَتَأَهَّبُوا أُهْبَةَ غَزْوِهِمْ، فَأَخْبَرَهُمْ بِوَجْهِهِ الَّذِي يُرِيدُ، وَالْمُسْلِمُونَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَثِيرٌ، وَلاَ يَجْمَعُهُمْ كِتَابٌ حَافِظٌ ـ يُرِيدُ الدِّيوَانَ ـ قَالَ كَعْبٌ فَمَا رَجُلٌ يُرِيدُ أَنْ يَتَغَيَّبَ إِلاَّ ظَنَّ أَنْ سَيَخْفَى لَهُ مَا لَمْ يَنْزِلْ فِيهِ وَحْىُ اللَّهِ، وَغَزَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تِلْكَ الْغَزْوَةَ حِينَ طَابَتِ الثِّمَارُ وَالظِّلاَلُ، وَتَجَهَّزَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ، فَطَفِقْتُ أَغْدُو لِكَىْ أَتَجَهَّزَ مَعَهُمْ فَأَرْجِعُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، فَأَقُولُ فِي نَفْسِي أَنَا قَادِرٌ عَلَيْهِ‏.‏ فَلَمْ يَزَلْ يَتَمَادَى بِي حَتَّى اشْتَدَّ بِالنَّاسِ الْجِدُّ، فَأَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَالْمُسْلِمُونَ مَعَهُ وَلَمْ أَقْضِ مِنْ جَهَازِي شَيْئًا، فَقُلْتُ أَتَجَهَّزُ بَعْدَهُ بِيَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ ثُمَّ أَلْحَقُهُمْ، فَغَدَوْتُ بَعْدَ أَنْ فَصَلُوا لأَتَجَهَّزَ، فَرَجَعْتُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، ثُمَّ غَدَوْتُ ثُمَّ رَجَعْتُ وَلَمْ أَقْضِ شَيْئًا، فَلَمْ يَزَلْ بِي حَتَّى أَسْرَعُوا وَتَفَارَطَ الْغَزْوُ، وَهَمَمْتُ أَنْ أَرْتَحِلَ فَأُدْرِكَهُمْ، وَلَيْتَنِي فَعَلْتُ، فَلَمْ يُقَدَّرْ لِي ذَلِكَ، فَكُنْتُ إِذَا خَرَجْتُ فِي النَّاسِ بَعْدَ خُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَطُفْتُ فِيهِمْ، أَحْزَنَنِي أَنِّي لاَ أَرَى إِلاَّ رَجُلاً مَغْمُوصًا عَلَيْهِ النِّفَاقُ أَوْ رَجُلاً مِمَّنْ عَذَرَ اللَّهُ مِنَ الضُّعَفَاءِ، وَلَمْ يَذْكُرْنِي رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حَتَّى بَلَغَ تَبُوكَ، فَقَالَ وَهْوَ جَالِسٌ فِي الْقَوْمِ بِتَبُوكَ ‏"‏ مَا فَعَلَ كَعْبٌ ‏"‏‏.‏ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، حَبَسَهُ بُرْدَاهُ وَنَظَرُهُ فِي عِطْفِهِ‏.‏ فَقَالَ مُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ بِئْسَ مَا قُلْتَ، وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ إِلاَّ خَيْرًا‏.‏ فَسَكَتَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم‏.‏ قَالَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ فَلَمَّا بَلَغَنِي أَنَّهُ تَوَجَّهَ قَافِلاً حَضَرَنِي هَمِّي، وَطَفِقْتُ أَتَذَكَّرُ الْكَذِبَ وَأَقُولُ بِمَاذَا أَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ غَدًا وَاسْتَعَنْتُ عَلَى ذَلِكَ بِكُلِّ ذِي رَأْىٍ مِنْ أَهْلِي، فَلَمَّا قِيلَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَدْ أَظَلَّ قَادِمًا زَاحَ عَنِّي الْبَاطِلُ، وَعَرَفْتُ أَنِّي لَنْ أَخْرُجَ مِنْهُ أَبَدًا بِشَىْءٍ فِيهِ كَذِبٌ، فَأَجْمَعْتُ صِدْقَهُ، وَأَصْبَحَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَادِمًا، وَكَانَ إِذَا قَدِمَ مِنْ سَفَرٍ بَدَأَ بِالْمَسْجِدِ فَيَرْكَعُ فِيهِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ جَلَسَ لِلنَّاسِ، فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِكَ جَاءَهُ الْمُخَلَّفُونَ، فَطَفِقُوا يَعْتَذِرُونَ إِلَيْهِ، وَيَحْلِفُونَ لَهُ، وَكَانُوا بِضْعَةً وَثَمَانِينَ رَجُلاً فَقَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلاَنِيَتَهُمْ، وَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ، وَوَكَلَ سَرَائِرَهُمْ إِلَى اللَّهِ، فَجِئْتُهُ فَلَمَّا سَلَّمْتُ عَلَيْهِ تَبَسَّمَ تَبَسُّمَ الْمُغْضَبِ، ثُمَّ قَالَ ‏"‏ تَعَالَ ‏"‏‏.‏ فَجِئْتُ أَمْشِي حَتَّى جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ، فَقَالَ لِي ‏"‏ مَا خَلَّفَكَ أَلَمْ تَكُنْ قَدِ ابْتَعْتَ ظَهْرَكَ ‏"‏‏.‏ فَقُلْتُ بَلَى، إِنِّي وَاللَّهِ لَوْ جَلَسْتُ عِنْدَ غَيْرِكَ مِنْ أَهْلِ الدُّنْيَا، لَرَأَيْتُ أَنْ سَأَخْرُجُ مِنْ سَخَطِهِ بِعُذْرٍ، وَلَقَدْ أُعْطِيتُ جَدَلاً، وَلَكِنِّي وَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ لَئِنْ حَدَّثْتُكَ الْيَوْمَ حَدِيثَ كَذِبٍ تَرْضَى بِهِ عَنِّي لَيُوشِكَنَّ اللَّهُ أَنْ يُسْخِطَكَ عَلَىَّ، وَلَئِنْ حَدَّثْتُكَ حَدِيثَ صِدْقٍ تَجِدُ عَلَىَّ فِيهِ إِنِّي لأَرْجُو فِيهِ عَفْوَ اللَّهِ، لاَ وَاللَّهِ مَا كَانَ لِي مِنْ عُذْرٍ، وَاللَّهِ مَا كُنْتُ قَطُّ أَقْوَى وَلاَ أَيْسَرَ مِنِّي حِينَ تَخَلَّفْتُ عَنْكَ‏.‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمَّا هَذَا فَقَدْ صَدَقَ، فَقُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِيكَ ‏"‏‏.‏ فَقُمْتُ وَثَارَ رِجَالٌ مِنْ بَنِي سَلِمَةَ فَاتَّبَعُونِي، فَقَالُوا لِي وَاللَّهِ مَا عَلِمْنَاكَ كُنْتَ أَذْنَبْتَ ذَنْبًا قَبْلَ هَذَا، وَلَقَدْ عَجَزْتَ أَنْ لاَ تَكُونَ اعْتَذَرْتَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِمَا اعْتَذَرَ إِلَيْهِ الْمُتَخَلِّفُونَ، قَدْ كَانَ كَافِيَكَ ذَنْبَكَ اسْتِغْفَارُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَكَ، فَوَاللَّهِ مَا زَالُوا يُؤَنِّبُونِي حَتَّى أَرَدْتُ أَنْ أَرْجِعَ فَأُكَذِّبُ نَفْسِي، ثُمَّ قُلْتُ لَهُمْ هَلْ لَقِيَ هَذَا مَعِي أَحَدٌ قَالُوا نَعَمْ، رَجُلاَنِ قَالاَ مِثْلَ مَا قُلْتَ، فَقِيلَ لَهُمَا مِثْلُ مَا قِيلَ لَكَ‏.‏ فَقُلْتُ مَنْ هُمَا قَالُوا مُرَارَةُ بْنُ الرَّبِيعِ الْعَمْرِيُّ وَهِلاَلُ بْنُ أُمَيَّةَ الْوَاقِفِيُّ‏.‏ فَذَكَرُوا لِي رَجُلَيْنِ صَالِحَيْنِ قَدْ شَهِدَا بَدْرًا فِيهِمَا إِسْوَةٌ، فَمَضَيْتُ حِينَ ذَكَرُوهُمَا لِي، وَنَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمُسْلِمِينَ عَنْ كَلاَمِنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ مِنْ بَيْنِ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ، فَاجْتَنَبَنَا النَّاسُ وَتَغَيَّرُوا لَنَا حَتَّى تَنَكَّرَتْ فِي نَفْسِي الأَرْضُ، فَمَا هِيَ الَّتِي أَعْرِفُ، فَلَبِثْنَا عَلَى ذَلِكَ خَمْسِينَ لَيْلَةً، فَأَمَّا صَاحِبَاىَ فَاسْتَكَانَا وَقَعَدَا فِي بُيُوتِهِمَا يَبْكِيَانِ، وَأَمَّا أَنَا فَكُنْتُ أَشَبَّ الْقَوْمِ وَأَجْلَدَهُمْ، فَكُنْتُ أَخْرُجُ فَأَشْهَدُ الصَّلاَةَ مَعَ الْمُسْلِمِينَ وَأَطُوفُ فِي الأَسْوَاقِ، وَلاَ يُكَلِّمُنِي أَحَدٌ، وَآتِي رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأُسَلِّمُ عَلَيْهِ وَهْوَ فِي مَجْلِسِهِ بَعْدَ الصَّلاَةِ، فَأَقُولُ فِي نَفْسِي هَلْ حَرَّكَ شَفَتَيْهِ بِرَدِّ السَّلاَمِ عَلَىَّ أَمْ لاَ ثُمَّ أُصَلِّي قَرِيبًا مِنْهُ فَأُسَارِقُهُ النَّظَرَ، فَإِذَا أَقْبَلْتُ عَلَى صَلاَتِي أَقْبَلَ إِلَىَّ، وَإِذَا الْتَفَتُّ نَحْوَهُ أَعْرَضَ عَنِّي، حَتَّى إِذَا طَالَ عَلَىَّ ذَلِكَ مِنْ جَفْوَةِ النَّاسِ مَشَيْتُ حَتَّى تَسَوَّرْتُ جِدَارَ حَائِطِ أَبِي قَتَادَةَ وَهْوَ ابْنُ عَمِّي وَأَحَبُّ النَّاسِ إِلَىَّ، فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ، فَوَاللَّهِ مَا رَدَّ عَلَىَّ السَّلاَمَ، فَقُلْتُ يَا أَبَا قَتَادَةَ، أَنْشُدُكَ بِاللَّهِ هَلْ تَعْلَمُنِي أُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَسَكَتَ، فَعُدْتُ لَهُ فَنَشَدْتُهُ فَسَكَتَ، فَعُدْتُ لَهُ فَنَشَدْتُهُ‏.‏ فَقَالَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ‏.‏ فَفَاضَتْ عَيْنَاىَ وَتَوَلَّيْتُ حَتَّى تَسَوَّرْتُ الْجِدَارَ، قَالَ فَبَيْنَا أَنَا أَمْشِي بِسُوقِ الْمَدِينَةِ إِذَا نَبَطِيٌّ مِنْ أَنْبَاطِ أَهْلِ الشَّأْمِ مِمَّنْ قَدِمَ بِالطَّعَامِ يَبِيعُهُ بِالْمَدِينَةِ يَقُولُ مَنْ يَدُلُّ عَلَى كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ فَطَفِقَ النَّاسُ يُشِيرُونَ لَهُ، حَتَّى إِذَا جَاءَنِي دَفَعَ إِلَىَّ كِتَابًا مِنْ مَلِكِ غَسَّانَ، فَإِذَا فِيهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ قَدْ بَلَغَنِي أَنَّ صَاحِبَكَ قَدْ جَفَاكَ، وَلَمْ يَجْعَلْكَ اللَّهُ بِدَارِ هَوَانٍ وَلاَ مَضْيَعَةٍ، فَالْحَقْ بِنَا نُوَاسِكَ‏.‏ فَقُلْتُ لَمَّا قَرَأْتُهَا وَهَذَا أَيْضًا مِنَ الْبَلاَءِ‏.‏ فَتَيَمَّمْتُ بِهَا التَّنُّورَ فَسَجَرْتُهُ بِهَا، حَتَّى إِذَا مَضَتْ أَرْبَعُونَ لَيْلَةً مِنَ الْخَمْسِينَ إِذَا رَسُولُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْتِينِي فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَأْمُرُكَ أَنْ تَعْتَزِلَ امْرَأَتَكَ فَقُلْتُ أُطَلِّقُهَا أَمْ مَاذَا أَفْعَلُ قَالَ لاَ بَلِ اعْتَزِلْهَا وَلاَ تَقْرَبْهَا‏.‏ وَأَرْسَلَ إِلَى صَاحِبَىَّ مِثْلَ ذَلِكَ، فَقُلْتُ لاِمْرَأَتِي الْحَقِي بِأَهْلِكِ فَتَكُونِي عِنْدَهُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِي هَذَا الأَمْرِ‏.‏ قَالَ كَعْبٌ فَجَاءَتِ امْرَأَةُ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ هِلاَلَ بْنَ أُمَيَّةَ شَيْخٌ ضَائِعٌ لَيْسَ لَهُ خَادِمٌ فَهَلْ تَكْرَهُ أَنْ أَخْدُمَهُ قَالَ ‏"‏ لاَ وَلَكِنْ لاَ يَقْرَبْكِ ‏"‏‏.‏ قَالَتْ إِنَّهُ وَاللَّهِ مَا بِهِ حَرَكَةٌ إِلَى شَىْءٍ، وَاللَّهِ مَا زَالَ يَبْكِي مُنْذُ كَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا كَانَ إِلَى يَوْمِهِ هَذَا‏.‏ فَقَالَ لِي بَعْضُ أَهْلِي لَوِ اسْتَأْذَنْتَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي امْرَأَتِكَ كَمَا أَذِنَ لاِمْرَأَةِ هِلاَلِ بْنِ أُمَيَّةَ أَنْ تَخْدُمَهُ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَسْتَأْذِنُ فِيهَا رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَمَا يُدْرِينِي مَا يَقُولُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا اسْتَأْذَنْتُهُ فِيهَا وَأَنَا رَجُلٌ شَابٌّ فَلَبِثْتُ بَعْدَ ذَلِكَ عَشْرَ لَيَالٍ حَتَّى كَمَلَتْ لَنَا خَمْسُونَ لَيْلَةً مِنْ حِينِ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ كَلاَمِنَا، فَلَمَّا صَلَّيْتُ صَلاَةَ الْفَجْرِ صُبْحَ خَمْسِينَ لَيْلَةً، وَأَنَا عَلَى ظَهْرِ بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِنَا، فَبَيْنَا أَنَا جَالِسٌ عَلَى الْحَالِ الَّتِي ذَكَرَ اللَّهُ، قَدْ ضَاقَتْ عَلَىَّ نَفْسِي، وَضَاقَتْ عَلَىَّ الأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ، سَمِعْتُ صَوْتَ صَارِخٍ أَوْفَى عَلَى جَبَلِ سَلْعٍ بِأَعْلَى صَوْتِهِ يَا كَعْبُ بْنَ مَالِكٍ، أَبْشِرْ‏.‏ قَالَ فَخَرَرْتُ سَاجِدًا، وَعَرَفْتُ أَنْ قَدْ جَاءَ فَرَجٌ، وَآذَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِتَوْبَةِ اللَّهِ عَلَيْنَا حِينَ صَلَّى صَلاَةَ الْفَجْرِ، فَذَهَبَ النَّاسُ يُبَشِّرُونَنَا، وَذَهَبَ قِبَلَ صَاحِبَىَّ مُبَشِّرُونَ، وَرَكَضَ إِلَىَّ رَجُلٌ فَرَسًا، وَسَعَى سَاعٍ مِنْ أَسْلَمَ فَأَوْفَى عَلَى الْجَبَلِ وَكَانَ الصَّوْتُ أَسْرَعَ مِنَ الْفَرَسِ، فَلَمَّا جَاءَنِي الَّذِي سَمِعْتُ صَوْتَهُ يُبَشِّرُنِي نَزَعْتُ لَهُ ثَوْبَىَّ، فَكَسَوْتُهُ إِيَّاهُمَا بِبُشْرَاهُ، وَاللَّهِ مَا أَمْلِكُ غَيْرَهُمَا يَوْمَئِذٍ، وَاسْتَعَرْتُ ثَوْبَيْنِ فَلَبِسْتُهُمَا، وَانْطَلَقْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيَتَلَقَّانِي النَّاسُ فَوْجًا فَوْجًا يُهَنُّونِي بِالتَّوْبَةِ، يَقُولُونَ لِتَهْنِكَ تَوْبَةُ اللَّهِ عَلَيْكَ‏.‏ قَالَ كَعْبٌ حَتَّى دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ، فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم جَالِسٌ حَوْلَهُ النَّاسُ فَقَامَ إِلَىَّ طَلْحَةُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ يُهَرْوِلُ حَتَّى صَافَحَنِي وَهَنَّانِي، وَاللَّهِ مَا قَامَ إِلَىَّ رَجُلٌ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ غَيْرُهُ، وَلاَ أَنْسَاهَا لِطَلْحَةَ، قَالَ كَعْبٌ فَلَمَّا سَلَّمْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ يَبْرُقُ وَجْهُهُ مِنَ السُّرُورِ ‏"‏ أَبْشِرْ بِخَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْكَ مُنْذُ وَلَدَتْكَ أُمُّكَ ‏"‏‏.‏ قَالَ قُلْتُ أَمِنْ عِنْدِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ قَالَ ‏"‏ لاَ، بَلْ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ‏"‏‏.‏ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا سُرَّ اسْتَنَارَ وَجْهُهُ حَتَّى كَأَنَّهُ قِطْعَةُ قَمَرٍ، وَكُنَّا نَعْرِفُ ذَلِكَ مِنْهُ، فَلَمَّا جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ أَنْخَلِعَ مِنْ مَالِي صَدَقَةً إِلَى اللَّهِ وَإِلَى رَسُولِ اللَّهِ‏.‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ‏"‏ أَمْسِكْ عَلَيْكَ بَعْضَ مَالِكَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ ‏"‏‏.‏ قُلْتُ فَإِنِّي أُمْسِكُ سَهْمِي الَّذِي بِخَيْبَرَ، فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ إِنَّمَا نَجَّانِي بِالصِّدْقِ، وَإِنَّ مِنْ تَوْبَتِي أَنْ لاَ أُحَدِّثَ إِلاَّ صِدْقًا مَا بَقِيتُ، فَوَاللَّهِ مَا أَعْلَمُ أَحَدًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَبْلاَهُ اللَّهُ فِي صِدْقِ الْحَدِيثِ مُنْذُ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَحْسَنَ مِمَّا أَبْلاَنِي، مَا تَعَمَّدْتُ مُنْذُ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى يَوْمِي هَذَا كَذِبًا، وَإِنِّي لأَرْجُو أَنْ يَحْفَظَنِي اللَّهُ فِيمَا بَقِيتُ وَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ صلى الله عليه وسلم ‏{‏لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ‏}‏ فَوَاللَّهِ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَىَّ مِنْ نِعْمَةٍ قَطُّ بَعْدَ أَنْ هَدَانِي لِلإِسْلاَمِ أَعْظَمَ فِي نَفْسِي مِنْ صِدْقِي لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ لاَ أَكُونَ كَذَبْتُهُ، فَأَهْلِكَ كَمَا هَلَكَ الَّذِينَ كَذَبُوا، فَإِنَّ اللَّهَ قَالَ لِلَّذِينَ كَذَبُوا حِينَ أَنْزَلَ الْوَحْىَ شَرَّ مَا قَالَ لأَحَدٍ، فَقَالَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى ‏{‏سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ‏}‏ إِلَى قَوْلِهِ ‏{‏فَإِنَّ اللَّهَ لاَ يَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ‏}‏‏.‏ قَالَ كَعْبٌ وَكُنَّا تَخَلَّفْنَا أَيُّهَا الثَّلاَثَةُ عَنْ أَمْرِ أُولَئِكَ الَّذِينَ قَبِلَ مِنْهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ حَلَفُوا لَهُ، فَبَايَعَهُمْ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمْ وَأَرْجَأَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمْرَنَا حَتَّى قَضَى اللَّهُ فِيهِ، فَبِذَلِكَ قَالَ اللَّهُ ‏{‏وَعَلَى الثَّلاَثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا‏}‏ وَلَيْسَ الَّذِي ذَكَرَ اللَّهُ مِمَّا خُلِّفْنَا عَنِ الْغَزْوِ إِنَّمَا هُوَ تَخْلِيفُهُ إِيَّانَا وَإِرْجَاؤُهُ أَمْرَنَا عَمَّنْ حَلَفَ لَهُ وَاعْتَذَرَ إِلَيْهِ، فَقَبِلَ مِنْهُ‏.‏
அப்துல்லாஹ் இப்னு கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் அறிவித்தார்கள்:

கஅப் (ரழி) அவர்களின் மகன்களிலிருந்து, கஅப் (ரழி) அவர்கள் பார்வையிழந்தபோது அவருக்கு வழிகாட்டியாக இருந்தவர் (கூறியதாவது): தபூக் (போரில்) தாம் கலந்துகொள்ளத் தவறியதைப் பற்றி கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் விவரித்ததை நான் கேட்டேன். கஅப் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், "அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக் போரைத் தவிர தாங்கள் போரிட்ட எந்தப் போரிலும் நான் பின்தங்கிவிடவில்லை. பத்ருப் போரில் நான் கலந்துகொள்ளத் தவறிவிட்டேன். ஆனால், அதில் கலந்துகொள்ளாத எவரையும் அல்லாஹ் கண்டிக்கவில்லை. ஏனெனில், உண்மையில், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் குறைஷிகளின் வணிகக் கூட்டத்தைத் தேடியே புறப்பட்டுச் சென்றார்கள். அல்லாஹ் அவர்களையும் (அதாவது முஸ்லிம்களையும்) அவர்களுடைய எதிரிகளையும் எந்தவித முன்னறிவிப்பும் இன்றி சந்திக்கச் செய்தான். நாங்கள் இஸ்லாத்திற்காக உறுதிமொழி எடுத்தபோது அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் அல்-அகபா (உறுதிமொழி) இரவில் நான் கலந்துகொண்டேன். பத்ருப் போர் மக்களிடையே அதைவிட (அதாவது அல்-அகபா உறுதிமொழியை விட) மிகவும் பிரபல்யமாக இருந்தாலும், நான் அதை பத்ருப் போருக்காக மாற்றிக்கொள்ள மாட்டேன். (தபூக் போரில்) என்னுடைய செய்தியைப் பொறுத்தவரை, அந்தப் போரில் நபி (ஸல்) அவர்களை விட்டும் நான் பின்தங்கியிருந்தபோது இருந்ததை விட நான் ஒருபோதும் வலிமையானவனாகவோ அல்லது செல்வந்தனாகவோ இருந்ததில்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இதற்கு முன்பு என்னிடம் இரண்டு பெண் ஒட்டகங்கள் இருந்ததில்லை, ஆனால் இந்த போரின்போது என்னிடம் அவை இருந்தன. அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஒரு போர் செய்ய விரும்பினால், கடுமையான வெப்பம், நீண்ட பயணம், பாலைவனம் மற்றும் அதிக எண்ணிக்கையிலான எதிரிகளை எதிர்கொண்டு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் போரிட்ட அந்த (தபூக்) போரின் நேரம் வரும் வரை, அவர்கள் வெளிப்படையாக வேறு போரைக் குறிப்பிடுவதன் மூலம் தங்கள் நோக்கத்தை மறைப்பது வழக்கம். எனவே நபி (ஸல்) அவர்கள் முஸ்லிம்களுக்கு (தங்கள் இலக்கை) தெளிவாக அறிவித்தார்கள், அதனால் அவர்கள் தங்கள் போருக்குத் தயாராகிக் கொள்ள முடியும். எனவே அவர்கள் செல்லவிருந்த இலக்கைத் தெளிவாக அவர்களுக்குத் தெரிவித்தார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுடன் ஒரு பதிவேட்டில், அதாவது ஒரு புத்தகத்தில் பட்டியலிட முடியாத அளவுக்கு ஏராளமான முஸ்லிம்கள் சென்றிருந்தனர்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "வராமல் இருக்க எண்ணிய எந்த மனிதனும், அல்லாஹ் வஹீ (இறைச்செய்தி) மூலம் அதை வெளிப்படுத்தாவிட்டால் அந்த விஷயம் மறைந்தே இருக்கும் என்று நினைப்பான். எனவே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் பழங்கள் பழுத்து, நிழல் இனிமையாகத் தோன்றிய நேரத்தில் அந்தப் போரை நடத்தினார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அவர்களுடைய தோழர்களும் (ரழி) போருக்குத் தயாரானார்கள், நானும் அவர்களுடன் சேர்ந்து என்னைத் தயார்படுத்திக் கொள்வதற்காகப் புறப்பட ஆரம்பித்தேன், ஆனால் நான் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். நான் எனக்குள்ளேயே, 'என்னால் அதைச் செய்ய முடியும்' என்று சொல்லிக்கொள்வேன். எனவே நான் அவ்வப்போது அதைத் தாமதப்படுத்திக்கொண்டே இருந்தேன், மக்கள் தயாராகி, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களும் அவர்களுடன் முஸ்லிம்களும் புறப்பட்டுச் சென்றார்கள், நான் என் பயணத்திற்கு எதையும் தயார் செய்யவில்லை, நான், 'அவர்கள் புறப்பட்ட ஒரு அல்லது இரண்டு நாட்களுக்குப் பிறகு நான் என்னைத் தயார்படுத்திக் கொண்டு, பின்னர் அவர்களுடன் சேர்ந்துகொள்வேன்' என்று கூறினேன். அவர்கள் புறப்பட்ட மறுநாள் காலையில், நான் என்னைத் தயார்படுத்திக் கொள்ள வெளியே சென்றேன், ஆனால் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். பிறகு மறுநாள் காலையிலும், நான் தயாராவதற்காக வெளியே சென்றேன், ஆனால் ஒன்றும் செய்யாமல் திரும்பிவிட்டேன். அவர்கள் விரைந்து செல்லும் வரை இதுதான் என் நிலைமையாக இருந்தது, போர் (என்னால்) தவறவிடப்பட்டது. அப்போதும் நான் அவர்களைப் பின்தொடர்ந்து செல்ல எண்ணினேன். நான் அப்படிச் செய்திருக்க வேண்டும் என்று விரும்புகிறேன்! ஆனால் அது என் அதிர்ஷ்டத்தில் இல்லை. எனவே, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் புறப்பட்டுச் சென்ற பிறகு, நான் எப்போதெல்லாம் வெளியே சென்று மக்களிடையே (அதாவது, மீதமுள்ளவர்களிடையே) நடந்தாலும், நயவஞ்சகத்தனத்தில் குற்றம் சாட்டப்பட்ட ஒருவரையோ அல்லது அல்லாஹ் மன்னித்த பலவீனமான மனிதர்களில் ஒருவரையோ தவிர வேறு யாரையும் என்னால் பார்க்க முடியவில்லை என்பது எனக்கு வருத்தமளித்தது. அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தபூக்கை அடையும் வரை என்னை நினைவுகூரவில்லை. எனவே அவர்கள் தபூக்கில் மக்களிடையே அமர்ந்திருந்தபோது, 'கஅப் என்ன செய்தார்?' என்று கேட்டார்கள். பனூ ஸலமாவைச் சேர்ந்த ஒருவர் கூறினார், 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! அவரை அவருடைய இரண்டு புர்தாக்களும் (அதாவது ஆடைகளும்) பெருமையுடன் தனது பக்கங்களைப் பார்ப்பதும் தடுத்துவிட்டன.' பிறகு முஆத் இப்னு ஜபல் (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள், 'நீர் எவ்வளவு மோசமான ஒரு விஷயத்தைக் கூறிவிட்டீர்! அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக! அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! அவரைப் பற்றி நல்லதைத் தவிர வேறு எதையும் நாங்கள் அறியவில்லை.' அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மௌனமாக இருந்தார்கள்." கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "அவர்கள் (அதாவது நபி (ஸல்) அவர்கள்) மதீனாவிற்குத் திரும்பிக் கொண்டிருக்கிறார்கள் என்று நான் கேள்விப்பட்டபோது, நான் கவலையில் மூழ்கினேன், எனக்கு நானே, 'நாளை அவர்களுடைய கோபத்தை நான் எப்படித் தவிர்க்க முடியும்?' என்று சொல்லிக்கொண்டு, பொய்க் காரணங்களைத் தேட ஆரம்பித்தேன். மேலும் இந்த விஷயத்தில் என் குடும்பத்தைச் சேர்ந்த புத்திசாலி ஒருவரிடம் நான் ஆலோசனை கேட்டேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் நெருங்கி வந்துவிட்டார்கள் என்று கூறப்பட்டபோது, எல்லா தீய பொய்க் காரணங்களும் என் மனதை விட்டு அகன்றன, ஒரு பொய்க் கூற்றைச் சொல்வதன் மூலம் இந்த பிரச்சனையிலிருந்து என்னால் ஒருபோதும் வெளிவர முடியாது என்பதை நான் நன்கு அறிந்திருந்தேன். பிறகு நான் உறுதியாக உண்மையைச் சொல்ல முடிவு செய்தேன். எனவே அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் காலையில் வந்தார்கள், அவர்கள் ஒரு பயணத்திலிருந்து திரும்பும்போதெல்லாம், முதலில் பள்ளிவாசலுக்குச் சென்று அங்கு இரண்டு ரக்அத் தொழுதுவிட்டு பின்னர் மக்களுக்காக அமர்வார்கள். எனவே அவர்கள் (இந்த முறை) அதையெல்லாம் செய்து முடித்ததும், (தபூக்) போரில் சேரத் தவறியவர்கள் வந்து, அவர்கள் முன் (பொய்க்) காரணங்களைக் கூறி சத்தியம் செய்ய ஆரம்பித்தார்கள். அவர்கள் எண்பதுக்கும் மேற்பட்ட ஆண்களாக இருந்தனர்; அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அவர்கள் கூறிய காரணங்களை ஏற்றுக்கொண்டு, அவர்களின் விசுவாசப் பிரமாணத்தை எடுத்துக்கொண்டு, அவர்களுக்காக அல்லாஹ்விடம் மன்னிப்புக் கோரினார்கள், மேலும் அவர்களின் இதயங்களின் இரகசியங்களை அல்லாஹ் தீர்மானிக்க விட்டுவிட்டார்கள். பிறகு நான் அவர்களிடம் சென்றேன், நான் அவர்களுக்கு சலாம் சொன்னபோது, அவர்கள் கோபமான ஒருவரின் புன்னகையுடன் புன்னகைத்துவிட்டு, 'வா' என்றார்கள். எனவே நான் அவர்கள் முன் அமரும் வரை நடந்து வந்தேன். அவர்கள் என்னிடம், 'எங்களுடன் சேர்வதிலிருந்து உன்னைத் தடுத்தது எது? உன்னைச் சுமந்து செல்வதற்காக நீ ஒரு பிராணியை வாங்கவில்லையா?' என்று கேட்டார்கள். நான் பதிலளித்தேன், "ஆம், அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! ஆனால் அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, உங்களைத் தவிர உலக மக்களில் வேறு யாருடைய முன்பாவது நான் அமர்ந்திருந்தால், ஒரு காரணத்தைக் கூறி அவருடைய கோபத்தைத் தவிர்த்திருப்பேன். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, எனக்கு சரளமாகவும் красноречиயமாகவும் பேசும் சக்தி வழங்கப்பட்டுள்ளது, ஆனால் அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இன்று நான் உங்கள் தயவைத் தேடி உங்களிடம் ஒரு பொய்யைச் சொன்னால், அல்லாஹ் நிச்சயமாக எதிர்காலத்தில் என் மீது கோபம் கொள்வான் என்பதை நான் நன்கு அறிந்திருந்தேன், ஆனால் நான் உண்மையைச் சொன்னால், அதனால் நீங்கள் கோபப்படுவீர்கள் என்றாலும், அல்லாஹ்வின் மன்னிப்பை நான் நம்புகிறேன். உண்மையில், அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, எனக்கு எந்தக் காரணமும் இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, நான் உங்களைப் பின்தங்கியிருந்தபோது இருந்ததை விட நான் ஒருபோதும் வலிமையானவனாகவோ அல்லது செல்வந்தனாகவோ இருந்ததில்லை.' பிறகு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள், 'இந்த மனிதனைப் பொறுத்தவரை, அவன் நிச்சயமாக உண்மையைச் சொல்லியிருக்கிறான். எனவே அல்லாஹ் உன் விஷயத்தில் தீர்ப்பளிக்கும் வரை எழுந்து நில்.' நான் எழுந்தேன், பனூ ஸலமாவைச் சேர்ந்த பல ஆண்கள் என்னைப் பின்தொடர்ந்து வந்து என்னிடம் கூறினார்கள். 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இதற்கு முன்பு நீர் எந்தப் பாவமும் செய்ததை நாங்கள் பார்த்ததில்லை. நிச்சயமாக, அவருடன் சேராத மற்றவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் காரணம் கூறியது போல் நீர் காரணம் கூறத் தவறிவிட்டீர். அல்லாஹ் உம்மை மன்னிக்க வேண்டும் என்று அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் செய்த பிரார்த்தனையே உமக்கு போதுமானதாக இருந்திருக்கும்.' அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவர்கள் என்னை மிகவும் நிந்தித்தார்கள், நான் (நபி (ஸல்) அவர்களிடம்) திரும்பிச் சென்று, நான் பொய் சொன்னதாக என் மீது குற்றம் சாட்ட எண்ணினேன், ஆனால் நான் அவர்களிடம், 'என்னைப் போலவே இதே கதியை அடைந்த வேறு யாராவது இருக்கிறார்களா?' என்று கேட்டேன். அவர்கள் பதிலளித்தார்கள், 'ஆம், நீர் சொன்ன அதே விஷயத்தைச் சொன்ன இரண்டு ஆண்கள் இருக்கிறார்கள், அவர்கள் இருவருக்கும் உமக்குக் கொடுக்கப்பட்ட அதே உத்தரவுதான் கொடுக்கப்பட்டது.' நான், 'அவர்கள் யார்?' என்று கேட்டேன். அவர்கள் பதிலளித்தார்கள், முராரா இப்னு அர்-ரபி அல்-அம்ரி மற்றும் ஹிலால் இப்னு உமையா அல்-வாகிஃபி.' அதன் மூலம் அவர்கள் பத்ருப் போரில் கலந்துகொண்ட இரண்டு பக்தியுள்ள மனிதர்களைப் பற்றி என்னிடம் குறிப்பிட்டார்கள், அவர்களில் எனக்கு ஒரு முன்மாதிரி இருந்தது. எனவே அவர்கள் அவர்களைப் பற்றி என்னிடம் குறிப்பிட்டபோது நான் என் மனதை மாற்றிக்கொள்ளவில்லை. அந்தப் போரில் பின்தங்கியிருந்த அனைவரில் மேற்கூறிய மூன்று நபர்களான எங்களுடன் பேச வேண்டாம் என்று அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் அனைத்து முஸ்லிம்களையும் தடுத்தார்கள். எனவே நாங்கள் மக்களிடமிருந்து விலகி இருந்தோம், அவர்கள் எங்களிடம் தங்கள் அணுகுமுறையை மாற்றிக்கொண்டார்கள், (நான் வாழ்ந்த) நிலமே எனக்கு அந்நியமாகத் தோன்றியது, அது எனக்குத் தெரியாதது போல. நாங்கள் ஐம்பது இரவுகள் அந்த நிலையில் இருந்தோம். என் இரு தோழர்களைப் பொறுத்தவரை, அவர்கள் தங்கள் வீடுகளில் தங்கி அழுதுகொண்டே இருந்தார்கள், ஆனால் நான் அவர்களில் இளையவனாகவும் உறுதியானவனாகவும் இருந்தேன், அதனால் நான் வெளியே சென்று முஸ்லிம்களுடன் தொழுகைகளில் கலந்துகொண்டு சந்தைகளில் திரிவது வழக்கம், ஆனால் யாரும் என்னிடம் பேசமாட்டார்கள், நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, தொழுகைக்குப் பிறகு அவர்கள் தங்கள் சபையில் அமர்ந்திருக்கும்போது அவர்களுக்கு சலாம் சொல்வேன், நபி (ஸல்) அவர்கள் என் சலாமுக்குப் பதிலாக உதடுகளை அசைத்தார்களா இல்லையா என்று நான் ஆச்சரியப்படுவேன். பிறகு நான் அவர்களுக்கு அருகில் என் தொழுகையை தொழுதுவிட்டு அவர்களை திருட்டுத்தனமாகப் பார்ப்பேன். நான் என் தொழுகையில் மும்முரமாக இருக்கும்போது, அவர்கள் தங்கள் முகத்தை என் பக்கம் திருப்புவார்கள், ஆனால் நான் என் முகத்தை அவர்கள் பக்கம் திருப்பும்போது, அவர்கள் தங்கள் முகத்தை என்னிடமிருந்து திருப்பிக்கொள்வார்கள். மக்களின் இந்த கடுமையான அணுகுமுறை நீண்ட காலம் நீடித்தபோது, என் மைத்துனரும் எனக்கு மிகவும் பிரியமானவருமான அபூ கதாதா (ரழி) அவர்களின் தோட்டத்தின் சுவரில் ஏறும் வரை நான் நடந்தேன், அவருக்கு என் சலாத்தைச் சொன்னேன். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவர் என் சலாமுக்குப் பதிலளிக்கவில்லை. நான், 'ஓ அபூ கதாதா (ரழி)! அல்லாஹ்வின் பெயரால் உம்மிடம் மன்றாடுகிறேன்! நான் அல்லாஹ்வையும் அவனுடைய தூதரையும் (ஸல்) நேசிக்கிறேன் என்பது உமக்குத் தெரியுமா?' என்று கேட்டேன். அவர் மௌனமாக இருந்தார். நான் மீண்டும் அவரிடம் அல்லாஹ்வின் பெயரால் மன்றாடினேன், ஆனால் அவர் மௌனமாகவே இருந்தார். பிறகு நான் மீண்டும் அல்லாஹ்வின் பெயரால் அவரிடம் கேட்டேன். அவர் கூறினார், "அல்லாஹ்வும் அவனுடைய தூதரும் (ஸல்) அதை நன்கு அறிவார்கள்.'" அதன்பேரில் என் கண்களிலிருந்து கண்ணீர் வழிந்தது, நான் திரும்பி சுவரில் குதித்தேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் மதீனாவின் சந்தையில் நடந்து கொண்டிருந்தபோது, திடீரென்று ஷாம் தேசத்து நபாதிகளில் (அதாவது ஒரு கிறிஸ்தவ விவசாயி) ஒருவரைக் கண்டேன், அவர் மதீனாவில் தனது தானியங்களை விற்க வந்திருந்தார், 'கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி) அவர்களிடம் என்னை யார் அழைத்துச் செல்வார்கள்?' என்று கேட்டார். அவர் என்னிடம் வந்து கஸ்ஸான் மன்னரிடமிருந்து ஒரு கடிதத்தை என்னிடம் கொடுக்கும் வரை மக்கள் அவருக்காக (என்னை) சுட்டிக்காட்டத் தொடங்கினர், அதில் பின்வருமாறு எழுதப்பட்டிருந்தது: ""தொடர்ந்து, உங்கள் நண்பர் (அதாவது நபி (ஸல்) அவர்கள்) உங்களைக் கடுமையாக நடத்தியதாக எனக்குத் தெரிவிக்கப்பட்டுள்ளது. எப்படியிருந்தாலும், நீங்கள் தாழ்வாக உணரும் மற்றும் உங்கள் உரிமை இழக்கப்படும் இடத்தில் அல்லாஹ் உங்களை வாழ விடமாட்டான். எனவே எங்களுடன் சேருங்கள், நாங்கள் உங்களுக்கு ஆறுதல் கூறுவோம்."" நான் அதைப் படித்தபோது, எனக்கு நானே, 'இதுவும் ஒரு வகையான சோதனை' என்று சொல்லிக்கொண்டேன். பிறகு நான் கடிதத்தை அடுப்புக்கு எடுத்துச் சென்று அதை எரித்து அதில் நெருப்பை மூட்டினேன். ஐம்பது இரவுகளில் நாற்பது இரவுகள் கழிந்ததும், இதோ! அல்லாஹ்வின் தூதருடைய (ஸல்) தூதர் என்னிடம் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் உங்கள் மனைவியிடமிருந்து விலகி இருக்குமாறு உங்களுக்கு உத்தரவிடுகிறார்கள்' என்றார். நான், 'நான் அவளை விவாகரத்து செய்ய வேண்டுமா; இல்லையென்றால்! நான் என்ன செய்ய வேண்டும்?' என்று கேட்டேன். அவர், 'இல்லை, அவளிடமிருந்து விலகி மட்டும் இருங்கள், அவளுடன் தாம்பத்திய உறவு கொள்ளாதீர்கள்' என்றார். நபி (ஸல்) அவர்கள் என் இரு தோழர்களுக்கும் இதே செய்தியை அனுப்பினார்கள். பிறகு நான் என் மனைவியிடம், 'உன் பெற்றோரிடம் சென்று, இந்த விஷயத்தில் அல்லாஹ் தன் தீர்ப்பை வழங்கும் வரை அவர்களுடன் இரு' என்றேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்களின் மனைவி அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் வந்து, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்கள் ஒரு ஆதரவற்ற முதியவர், அவருக்கு சேவை செய்ய வேலையாள் யாரும் இல்லை. நான் அவருக்கு சேவை செய்வதை நீங்கள் விரும்பவில்லையா? ' என்றார்கள். அவர்கள் கூறினார்கள், 'இல்லை (நீர் அவருக்கு சேவை செய்யலாம்) ஆனால் அவர் உம்மிடம் நெருங்கக் கூடாது.' அவள் கூறினாள், 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவருக்கு எதிலும் ஆசை இல்லை. அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவருடைய வழக்கு ஆரம்பித்ததிலிருந்து இன்றுவரை அவர் அழுவதை நிறுத்தவே இல்லை.' (தொடரும்...) (தொடர்கிறது... 1): -5:702:... ... அதன்பேரில், என் குடும்ப உறுப்பினர்களில் சிலர் என்னிடம், 'ஹிலால் இப்னு உமையா (ரழி) அவர்களின் மனைவிக்கு அவர் சேவை செய்ய அனுமதித்தது போல், உங்கள் மனைவிக்கும் (உங்களுக்கு சேவை செய்ய) அனுமதிக்குமாறு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் நீங்களும் கேட்பீர்களா?' என்று கேட்டார்கள். நான் கூறினேன், 'அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அவளைப் பற்றி நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் அனுமதி கேட்க மாட்டேன், ஏனென்றால் நான் ஒரு இளைஞனாக இருக்கும்போது அவளுக்கு (எனக்கு சேவை செய்ய) அனுமதிக்குமாறு நான் அவர்களிடம் கேட்டால் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் என்ன சொல்வார்கள் என்று எனக்குத் தெரியாது.' பிறகு நான் அந்த நிலையில் மேலும் பத்து இரவுகள் இருந்தேன், அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் எங்களுடன் பேசுவதிலிருந்து மக்களைத் தடுத்த நேரத்திலிருந்து ஐம்பது இரவுகள் முடியும் வரை. 50வது நாள் காலையில் எங்கள் வீடுகளில் ஒன்றின் கூரையில் நான் ஃபஜ்ர் தொழுகையை தொழுதுவிட்டு, அல்லாஹ் (குர்ஆனில்) விவரித்த நிலையில் நான் அமர்ந்திருந்தபோது, அதாவது என் ஆத்மாவே எனக்கு நெருக்கடியானதாகவும், பூமி அதன் விசாலத்தன்மையுடன் கூட எனக்கு குறுகியதாகவும் தோன்றியது, அங்கே ஸலா மலையின் மீது ஏறிய ஒருவர் தனது உரத்த குரலில், 'ஓ கஅப் இப்னு மாலிக் (ரழி)! மகிழ்ச்சியாக இருங்கள் (நற்செய்தியைப் பெறுவதன் மூலம்)' என்று அழைக்கும் குரலைக் கேட்டேன். நிவாரணம் வந்துவிட்டது என்பதை உணர்ந்து அல்லாஹ்வுக்கு முன் நான் ஸஜ்தாவில் விழுந்தேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் ஃபஜ்ர் தொழுகையை தொழுதபோது அல்லாஹ் எங்கள் தவ்பாவை ஏற்றுக்கொண்டதாக அறிவித்திருந்தார்கள். பிறகு மக்கள் எங்களை வாழ்த்துவதற்காக வெளியே சென்றனர். சில நற்செய்தியாளர்கள் என் இரு தோழர்களிடம் சென்றனர், ஒரு குதிரை வீரன் அவசரமாக என்னிடம் வந்தான், பனூ அஸ்லமைச் சேர்ந்த ஒருவன் ஓடிவந்து மலையின் மீது ஏறினான், அவனது குரல் குதிரையை விட வேகமாக இருந்தது. நான் கேட்ட குரலுக்குரிய அவன் (அதாவது அந்த மனிதன்) நற்செய்தியைத் தெரிவித்து என்னிடம் வந்தபோது, நான் என் ஆடைகளைக் கழற்றி அவனுக்கு அணிவித்தேன்; அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, அந்த நாளில் அவைகளைத் தவிர வேறு ஆடைகள் என்னிடம் இல்லை. பிறகு நான் இரண்டு ஆடைகளைக் கடன் வாங்கி அணிந்துகொண்டு அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் சென்றேன். மக்கள் கூட்டம் கூட்டமாக என்னை வரவேற்கத் தொடங்கினர், என் தவ்பாவை அல்லாஹ் ஏற்றுக்கொண்டதற்காக என்னை வாழ்த்தி, 'உங்கள் தவ்பாவை அல்லாஹ் ஏற்றுக்கொண்டதற்காக நாங்கள் உங்களை வாழ்த்துகிறோம்' என்றனர்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் பள்ளிவாசலுக்குள் நுழைந்தபோது, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் தங்களைச் சுற்றியுள்ள மக்களுடன் அமர்ந்திருப்பதைக் கண்டேன். தல்ஹா இப்னு உபைதுல்லாஹ் (ரழி) அவர்கள் வேகமாக என்னிடம் வந்து, என்னுடன் கை குலுக்கி என்னை வாழ்த்தினார்கள். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, முஹாஜிர்களில் (அதாவது ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களில்) அவரைத் (அதாவது தல்ஹா (ரழி) அவர்களைத்) தவிர வேறு யாரும் எனக்காக எழவில்லை, இதை தல்ஹா (ரழி) அவர்களுக்காக நான் ஒருபோதும் மறக்க மாட்டேன்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு சலாம் சொன்னபோது, அவர்களுடைய முகம் மகிழ்ச்சியால் பிரகாசமாக இருக்க, 'உங்கள் தாய் உங்களைப் பெற்றெடுத்த நாளிலிருந்து நீங்கள் பெற்ற மிகச் சிறந்த நாளுடன் மகிழ்ச்சியாக இருங்கள்' என்றார்கள்." கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நான் நபி (ஸல்) அவர்களிடம், 'இந்த மன்னிப்பு உங்களிடமிருந்தா அல்லது அல்லாஹ்விடமிருந்தா?' என்று கேட்டேன்." அவர்கள், 'இல்லை, இது அல்லாஹ்விடமிருந்து' என்றார்கள். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் மகிழ்ச்சியடையும்போதெல்லாம், அவர்களுடைய முகம் ஒரு சந்திரத் துண்டு போல பிரகாசிக்கும், அந்தப் பண்பை நாங்கள் அனைவரும் அறிந்திருந்தோம். நான் அவர்கள் முன் அமர்ந்தபோது, 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! என் தவ்பா ஏற்றுக்கொள்ளப்பட்டதால், என் செல்வம் அனைத்தையும் அல்லாஹ்வுக்காகவும் அவனுடைய தூதருக்காகவும் (ஸல்) தர்மமாக விட்டுவிடுவேன்' என்றேன். அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள், 'உங்கள் செல்வத்தில் சிலவற்றை வைத்துக்கொள்ளுங்கள், அது உங்களுக்குச் சிறந்ததாக இருக்கும்' என்றார்கள். நான், 'எனவே கைபரிலிருந்து என் பங்கை என்னுடன் வைத்துக்கொள்வேன்' என்று கூறி, மேலும், 'அல்லாஹ்வின் தூதரே (ஸல்)! உண்மையைச் சொன்னதற்காக அல்லாஹ் என்னைக் காப்பாற்றினான்; எனவே நான் உயிருடன் இருக்கும் வரை உண்மையை மட்டுமே சொல்வது என் தவ்பாவின் ஒரு பகுதியாகும். அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, உண்மையைச் சொல்வதில் அல்லாஹ் எனக்கு உதவியதை விட வேறு எந்த முஸ்லிமுக்கும் உதவியதாக எனக்குத் தெரியவில்லை. நான் அந்த உண்மையை அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் கூறியதிலிருந்து இன்றுவரை, நான் ஒருபோதும் பொய் சொல்ல எண்ணியதில்லை. என் வாழ்நாள் முழுவதும் அல்லாஹ் என்னையும் (பொய் சொல்வதிலிருந்து) காப்பாற்றுவான் என்று நான் நம்புகிறேன். எனவே அல்லாஹ் தன் தூதர் (ஸல்) அவர்களுக்கு இந்த வசனத்தை வஹீ (இறைச்செய்தி)யாக அருளினான்:-- "நிச்சயமாக, அல்லாஹ் நபியையும், முஹாஜிர்களையும் (அதாவது ஹிஜ்ரத் செய்தவர்களையும்) (அவன் கூறியது வரை) மன்னித்துவிட்டான், மேலும் (சொல்லிலும் செயலிலும்) உண்மையாளர்களுடன் இருங்கள்." (9:117-119) அல்லாஹ்வின் மீது சத்தியமாக, இஸ்லாத்திற்கு அவன் எனக்கு வழிகாட்டியதைத் தவிர, அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் நான் பொய் சொல்லாதது ஒரு பெரிய அருளாகும், பொய் சொன்னவர்கள் அழிந்துபோனது போல் அது என்னை அழித்திருக்கும், ஏனெனில் பொய் சொன்னவர்களை அல்லாஹ் வேறு யாருக்கும் இதுவரை கூறாத மிக மோசமான வர்ணனையுடன் விவரித்தான். அல்லாஹ் கூறினான்:-- "அவர்கள் (அதாவது நயவஞ்சகர்கள்) நீங்கள் அவர்களிடம் திரும்பும்போது அல்லாஹ் மீது சத்தியம் செய்வார்கள் (அவன் கூறியது வரை) நிச்சயமாக அல்லாஹ் கீழ்ப்படியாத மக்களுடன் திருப்தி அடையமாட்டான்-- " (9:95-96) கஅப் (ரழி) அவர்கள் மேலும் கூறினார்கள், "நாங்கள், மூன்று நபர்கள், அவர்கள் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்களிடம் சத்தியம் செய்தபோது அவர்கள் ஏற்றுக்கொண்ட காரணங்களைக் கூறியவர்களிடமிருந்து முற்றிலும் வேறுபட்டிருந்தோம். அவர்கள் அவர்களுடைய விசுவாசப் பிரமாணத்தை ஏற்றுக்கொண்டு அல்லாஹ்விடம் அவர்களுக்காக மன்னிப்புக் கோரினார்கள், ஆனால் அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் எங்கள் விஷயத்தை அல்லாஹ் அதுபற்றி தன் தீர்ப்பை வழங்கும் வரை நிலுவையில் வைத்தார்கள். அதைப் பற்றி அல்லாஹ் கூறினான்):-- மேலும் பின்தங்கியிருந்த மூவருக்கும் (அவன் மன்னித்தான்)." (9:118) அல்லாஹ் (இந்த வசனத்தில்) கூறியது நாங்கள் போரில் கலந்துகொள்ளத் தவறியதைக் குறிக்கவில்லை, மாறாக அவர்கள் முன் சத்தியம் செய்து, அவர்கள் கூறிய காரணங்களை ஏற்றுக்கொண்டு நபி (ஸல்) அவர்கள் மன்னித்தவர்களின் வழக்கிற்கு மாறாக, எங்கள் வழக்கைப் பற்றி நபி (ஸல்) அவர்கள் ஒரு முடிவை எடுப்பதை ஒத்திவைத்ததைக் குறிக்கிறது.

ஹதீஸ் தரம் : ஸஹீஹ்
صحيح