ம
َا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ
(நீ சிரம் பணியாமல் இருக்க உன்னைத் தடுத்தது என்ன?)
7:12 என்றால், நான் உனக்கு கட்டளையிட்டபின் நீ சிரம் பணியாமல் இருக்க உன்னைத் தடுத்து நிறுத்தியது என்ன என்று இப்னு ஜரீர் கூறுகிறார். இந்த பொருள் சரியானது, அல்லாஹ் மிக அறிந்தவன். இப்லீஸ், அல்லாஹ் அவனை சபிப்பானாக, கூறினான்,
أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ
(நான் அவனை விட சிறந்தவன்), இந்த சாக்குப்போக்கு குற்றத்தை விட மோசமானது! ஷைத்தான் கூறினான், தான் அல்லாஹ்வுக்கு கீழ்ப்படியவில்லை ஏனெனில் சிறந்தவன் குறைந்தவனுக்கு சிரம் பணிய முடியாது. ஷைத்தான், அல்லாஹ் அவனை சபிப்பானாக, தான் ஆதமை விட சிறந்தவன் என்று கருதினான், "அப்படியிருக்க நீ எப்படி என்னை அவருக்கு சிரம் பணியுமாறு கட்டளையிடலாம்?" ஷைத்தான் கூறினான் தான் ஆதமை விட சிறந்தவன் ஏனெனில் தான் நெருப்பிலிருந்து படைக்கப்பட்டான், "நீ அவரை களிமண்ணிலிருந்து படைத்தாய், நெருப்பு சிறந்தது." சபிக்கப்பட்டவன் படைப்பின் தோற்றத்தை பார்த்தான், வழங்கப்பட்ட கௌரவத்தை பார்க்கவில்லை, அதாவது, அல்லாஹ் தனது கரத்தால் ஆதமை படைத்து அவருக்குள் உயிரை ஊதியது. அல்லாஹ்வின் கட்டளையை எதிர்கொண்டபோது ஷைத்தான் தவறான ஒப்பீடு செய்தான்,
فَقَعُواْ لَهُ سَـجِدِينَ
("பின்னர் அவருக்கு சிரம் பணிந்து விழுங்கள்")
38:72. எனவே, ஷைத்தான் மட்டுமே வானவர்களுக்கு மாறாக செயல்பட்டான், ஏனெனில் அவன் சிரம் பணிய மறுத்தான். இவ்வாறு, அவன் அல்லாஹ்வின் அருளிலிருந்து 'அப்லஸா' ஆனான், அதாவது, அல்லாஹ்வின் அருளைப் பெறும் நம்பிக்கையை இழந்தான். அவன் இந்த பிழையை செய்தான், அல்லாஹ் அவனை சபிப்பானாக, அவனது தவறான ஒப்பீட்டின் காரணமாக. நெருப்பு களிமண்ணை விட கௌரவமானது என்ற அவனது வாதமும் தவறானது, ஏனெனில் களிமண்ணுக்கு ஞானம், பொறுமை, நிதானம் மற்றும் உறுதி ஆகிய பண்புகள் உள்ளன, களிமண்ணில்தான் தாவரங்கள் வளர்ந்து, செழித்து, பெருகி, நன்மை தருகின்றன. மாறாக, நெருப்புக்கு எரிதல், துணிகரம் மற்றும் அவசரம் ஆகிய பண்புகள் உள்ளன. எனவே, படைப்பின் தோற்றம் ஷைத்தானை தோல்விக்கு வழிநடத்தியது, ஆதமின் தோற்றம் அவரை பச்சாதாபத்துடன், பணிவுடன், கீழ்ப்படிதலுடன் மற்றும் அவனது கட்டளைக்கு சரணடைவதுடன் அல்லாஹ்விடம் திரும்ப வழிநடத்தியது, தனது தவறை ஒப்புக்கொண்டு அதற்காக அல்லாஹ்வின் மன்னிப்பையும் பொறுப்பையும் கோரினார். முஸ்லிம் பதிவு செய்துள்ளார் ஆயிஷா (ரழி) அவர்கள் கூறினார்கள்: அல்லாஹ்வின் தூதர் (ஸல்) அவர்கள் கூறினார்கள்:
«
خُلِقَتِ الْمَلَائِكَةُ مِنْ نُورٍ وَخُلِقَ إِبْلِيسُ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ وَخُلِقَ آدَمُ مِمَّا وُصِفَ لَكُم»
(வானவர்கள் ஒளியிலிருந்து படைக்கப்பட்டனர், ஷைத்தான் புகையற்ற நெருப்பு ஜுவாலையிலிருந்து படைக்கப்பட்டான், ஆதம் உங்களுக்கு விவரிக்கப்பட்டதிலிருந்து படைக்கப்பட்டார்.)
இப்லீஸ் முதன்முதலில் கியாஸ் (ஒப்புமை ஒப்பீடு) பயன்படுத்தினான்
இப்னு ஜரீர் பதிவு செய்துள்ளார் அல்-ஹசன் ஷைத்தானின் கூற்றுக்கு விளக்கமளித்தார்,
خَلَقْتَنِى مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ
("நீ என்னை நெருப்பிலிருந்து படைத்தாய், அவரை களிமண்ணிலிருந்து படைத்தாய்.") "இப்லீஸ் கியாஸ் ஒப்புமையை பயன்படுத்தினான், அவன்தான் முதன்முதலில் அப்படி செய்தான்." இந்த அறிவிப்புக்கு நம்பகமான அறிவிப்பாளர் தொடர் உள்ளது. இப்னு ஜரீர் பதிவு செய்துள்ளார் இப்னு சிரீன் கூறினார், "முதன்முதலில் கியாஸை பயன்படுத்தியவன் இப்லீஸ்தான், கியாஸ் இல்லையென்றால் சூரியனும் சந்திரனும் வணங்கப்படுமா?" இந்த அறிவிப்புக்கும் நம்பகமான அறிவிப்பாளர் தொடர் உள்ளது.